A investigación analizou case 5000 xenomas do coronavirus, que en termos de código xenético do virus supoñen aproximadamente 150 millóns de letras.
O grupo de investigadores do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago de Compostela (IDIS) liderado polo xenetista e Profesor dá Facultade de Medicina da Universidade de Santiago de Compostela (USC), doutor Antonio Salas Ellacuriaga e o Xefe de Servizo de Pediatría do Hospital Clínico Universitario de Santiago de Compostela e Profesor de Pediatría da USC, o doutor Federico Martinón Torres, revelan por primeira vez a existencia e a importancia dúas super- contaxiadores a nivel mundial na gran pandemia COVID-19.
Nun artigo adiantado como preprint en bioRxiv, os investigadores analizaronn miles de xenomas do coronavirus SARS- CoV-2 causantes da COVID-19. A análise abordou o estudo do xenoma dende distintos ángulos e achega importantes novidades en canto á variabilidade xenética do coronavirus causante da COVID-19. En palabras de Antonio Salas, “tiñamos claro que para entender o que estaba ocorrendo nesta pandemia primeiro debiamos facer unha reconstrución adecuada do proceso evolutivo que deu lugar ao virus e ás súas distintas versións actuais; unha árbore filoxenética que relaciona todos os xenomas dunha maneira precisa e que é o alicerce fundamental sobre o que bascula case todo ou demais”. Segundo os autores, esta sería a primeira vez que se utilizan os principios de máxima parsimonia para identificar as mutacións concretas que deron lugar ás distintas cepas do virus. “Tratábase de aproveitar toda a nosa experiencia no campo da evolución xenómica e levala ao terreo do SARS- CoV-2”.
Segundo Federico Martinón, dixerir toda a información que foron capaces de analizar e nun período de tempo tan breve non foi nada fácil. “É a natureza multidisciplinar do noso grupo e a nosa formación no ámbito da infectómica o que nos permitiu enfrontarnos a un proxecto destas dimensións”, engade o doutor Martinón. O grupo de investigación analizou case 5000 xenomas do coronavirus, que en termos de código xenético do virus supoñen aproximadamente 150 millóns de letras. Con todo, a principal complicación do traballo non foi a cantidade de información coa que tiveron que lidar, xa que este grupo está afeito a manexar este volume de datos que requiren un gran esforzo bioinformático. O problema computacional vén da man doutras análises máis propias da xenética evolutiva e para os que se necesitan días para obter resultados que logo hai que dixerir e interpretar. Ademais do traballo taxonómico realizado cos xenomas do coronavirus, o achado máis sorprendente e novo deste estudo é demostrar a existencia e o impacto na pandemia de persoas super- contaxiadoras na COVID-19. Ata o momento, a figura do super- contaxiador discutiuse nos medios e dende un punto de vista epidemiolóxico, pero estes investigadores conseguiron revelar probas da súa existencia.
Segundo refire Salas, “detectamos ducias de xenomas do coronavirus que obedecen indubidablemente ao comportamento de super- contaxiadores e que son os responsables directos de entre un terzo e a metade de todos os contaxios no mundo”. Nalgúns lugares deron lugar ao que os xenetistas denominan tecnicamente como efectos fundadores locais, que se traduciron en brote epidémicos locais ou nacionais.”
Martinón indica que “este concepto de super- contaxiadores, só se pode entender coa combinación deses xenotipos específicos do virus con persoas concretas de características concretas, de aí a importancia de analizar as infeccións desde todas as perspectivas ómicas, o que chamamos infectómica.” Este traballo é só unha parte dun proxecto moito máis ambicioso denominado XENE- COVID (www.gencovid.es), unha aposta do Hospital Clínico Universitario de Santiago na investigación fronte á COVID-19 a través da infectómica e dirixida por estes investigadores; un proxecto que integra xenómica, transcriptómica, epixenómica, proteómica, e inmunoloxía. “Traballamos sen descanso, grazas ao financiamento europeo a través de macro-proxectos colaborativos, pero con máis recursos aínda poderemos ir máis rápido, xa que a procura de fondos ocupa unha parte importante do noso tempo”. En palabras do doutor Salas, “este é un paso fundamental para entender o proceso de dispersión do virus; e será de gran utilidade para tratar de prever e previr futuros brotes e pandemias, xa sexa de coronavirus ou outros patóxenos con potencial igualmente letal ou mesmo superior”. Salas engade que, “o escenario en España é un tanto particular no contexto do continente; no noso país entraron as primeiras cepas do virus que afectaron a case toda Europa, pero a maiores, recibimos unha cepa asiática que apenas entrou en ningún outro país europeo; un super- contaxiador pertencente á liñaxe B3a”. O estudo adiantado hoxe á comunidade científica discute temas de gran notoriedade. Por unha banda, os investigadores afirman que a variabilidade xenética do coronavirus correspóndese ao esperado por un proceso evolutivo natural; os datos non son compatibles con manipulacións de laboratorio, baseadas exclusivamente en teorías ‘ conspiracionistas’ sen argumento científico. Usando simulacións teóricas que se alimentan da variabilidade xenómica observada no coronavirus, o traballo sitúa de maneira precisa a orixe evolutiva máis recente de todas as cepas actuais non antes de novembro de 2019. Finalmente, o traballo suxire a posibilidade de que na primeira onda epidémica asiática puideron existir moitos máis casos que os reportados polas autoridades sanitarias.
O artigo completo está dispoñible en https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.05.19.097410v1
