Un paso adiante no tratamento das mucolipidosis (ML)

8 Outubro 2024

Santiago de Compostela, 8 de outubro de 2024.-Imaxina que escribes unha carta importante, pero esqueces poñerlle dirección. Aínda que a envíes, esa carta nunca chegará ao seu destino. Talvez pérdase no camiño ou quede acumulada nalgún lugar, pero o que é seguro é que o destinatario nunca a recibirá. Algo moi parecido ocorre nas mucolipidosis, un tipo de enfermidades metabólicas hereditarias que se caracterizan pola acumulación de cantidades anormais de carbohidratos e materiais graxos no interior da célula, debido á carencia ou ausencia de encimas condutoras. Sen esa dirección correcta, o que debería moverse e procesarse queda atrapado, xerando un caos interno que afecta a todo o sistema.

UNHA CARTA SEN DIRECCIÓN 

As mucolipidosis son coñecidas tamén como enfermidades raras de depósito lisosomal. Concretamente, os subtipos II e III de mucolipidosis débense a unha mutación no xene GNPTAB, o cal causa unha deficiencia da encima N-acetilglucosamina fosfotransferasa, encargada de dirixir os mucopolisacáridos e os lípidos no interior da célula. Desta forma, sen encimas que funcionen de forma correcta, os lisosomas celulares non poden descompoñer os lípidos e os carbohidratos e transportalos ao seu destino normal. As moléculas acumúlanse así nas células de varios tecidos, lesionándoas e derivando na hinchazón e dano dos órganos, o cal se materializa en síntomas que van desde unha incapacidade leve na linguaxe ata unha deterioración intelectual grave e deformidades esqueléticas.

En función do tipo de mucolipidosis e da gravidade da patoloxía, os síntomas poden ser conxénitos (presentes ao nacer) ou empezar a ser detectados na primeira infancia ou a adolescencia. O máis común é que eses primeiros indicios sexan en forma de anomalías esqueléticas, problemas na visión ou atrasos no desenvolvemento. Con todo, co tempo, a maioría dos pacientes con mucolipidosis desenvolverán capacidades mentais deficientes ou certas dificultades para alcanzar os fitos normais do desenvolvemento.

Lamentablemente, a falta dun tratamento definitivo, unha cura ou terapias específicas conleva que moitos dos afectados por mucolipidosis terminen morrendo por complicacións derivadas da enfermidade. Xeralmente, as poucas terapias existentes están dirixidas cara ao alivio dos síntomas e a provisión dun apoio e un soporte para o neno. Por exemplo, nos pacientes que sofren de opacidade corneal, a cirurxía pode axudar a extirpar a capa final sobre o ollo e favorecer a visión, aínda que só de forma temporal. Con todo, a cura definitiva aínda non é unha realidade.

Frotis de sangue periférico correspondente á paciente con diagnóstico de Mucolipidosis II/III.
Fonte: M. Abio, MC. Toledo, Hospital Virxe da Saúde, Grupo Español de Citoloxía Hematolóxica

UNHA LUZ NA OSCURIDADE

Co obxectivo de poñer fin a esa problemática e dar un paso adiante no tratamento deste tipo de patoloxía, nace o proxecto ML_II_Vectores ARNm, liderado por investigadores do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago de Compostela (IDIS), coa participación da Universidade de Santiago de Compostela (USC), do Instituto de Investigación de Vall d’Hebron (VHIR) e do Consorcio Centro de Investigación Biomédica en Rede de Bioinxeniería, Biomateriais e Nanomedicina (CIBER-BBN), como parte do Plan Complementario de Biotecnoloxía Aplicada á Saúde en Galicia.

ML_II_Vectores ARNm busca así avanzar no desenvolvemento dunha terapia xénica non viral para tratar as enfermidades ML II e ML III (mucolipidosis tipo II e tipo III), sendo o obxectivo principal do proxecto deseñar e probar un sistema que permita introducir ARNm (ARN mensaxeiro) dentro das células de maneira eficaz, utilizando diferentes tipos de nanopartículas.

O enfoque central consiste en encapsular o ARNm en sistemas lipídicos nanoestructurados complexos (SLN). Estes SLN compóñense dunha estrutura interna que responde a cambios no pH, o que lles permite liberar o ARNm no momento adecuado unha vez dentro da célula. Ademais dos SLN, exploraranse outras alternativas como nanopartículas de xelatina, que non están baseadas en lípidos.

Imaxe representativa do proxecto ML_II_Vectores ARNM

INNOVACIÓN E ESPERANZA DESDE GALICIA 

A idea é que estas nanopartículas transporten o ARNm ata o citoplasma das células afectadas. Unha vez alí, o ARNm proporcionará as instrucións para que a célula produza a proteína N-acetilglucosamina fosfotransferasa. Esta proteína é esencial para corrixir o mal funcionamento no procesamento celular que ocorre nas enfermidades ML II e III. Ademais, a proteína producida necesita chegar ao retículo endoplasmático, unha estrutura dentro da célula onde se procesan e ensamblan moitas proteínas.

Durante o proxecto, estudaranse en detalle as propiedades fisicoquímicas das distintas formulacións (como o seu tamaño, estabilidade e como responden a diferentes condicións da contorna), así como as súas características biofarmacéuticas (como interactúan coas células e a súa capacidade para liberar o ARNm de maneira efectiva).

Este enfoque innovador representa unha esperanza tanxible para os pacientes con mucolipidosis. Se ten éxito, podería revolucionar o tratamento destas enfermidades, permitindo non só mellorar a calidade de vida dos afectados, senón tamén ofrecerlles unha alternativa real aos tratamentos paliativos actuais. Ao final, o obxectivo é claro: proporcionar unha dirección precisa para que os tratamentos cheguen ao seu destino e marquen unha diferenza significativa na vida dos pacientes e as súas familias.

Más noticias